Powstanie, zwane także Insurekcją Kościuszkowską było pierwszym polskim zrywem niepodległościowym/niektórzy historycy uważają, że drugim dając pierszeństwo jednak Konfederacji Barskiej/.Skierowane było przeciwko Rosji i Prusom.Oficjalnie rozpoczęło się 24 marca 1794 roku.Tego dnia ogłoszono akt powstania, mocą którego Tadeusz Kościuszko mianowany został Najwyższym Naczelnikiem Siły Zbrojnej Narodowej z władzą dyktatorską.24 marca 1794 roku około godziny 10 na Rynku w Krakowie odczytano akt powstania po czym Naczelnik generał lejtnant Tadeusz Kościuszko złożył przysięgę.
Działania powstańcze objęły swym zasięgiem Małopolskę, Lubelszczyznę, Podlasie, częściowo także Wileńszczyznę i Wielkopolskę.Prowadzone były ze zmiennym szczęściem.Ostatecznie wojsko powstańcze uległo przeważającym siłom rosyjsko-pruskim.Ostatni akt powstania rozegrał się 16 listopada 1794 roku pod Radoszycami na Kielecczyźnie, gdzie ostatecznie rozwiązano resztki oddziałów powstańczych.Sam Naczelnik Tadeusz Kościuszko ranny dostał się do rosyjskiej niewoli podczas przegranej bitwy pod Maciejowicami w dniu 10 października 1794 roku.
Na arenie międzynarodowej polski zryw niepodległościowy z 1794 roku nie znalazł żadnego poparcia.
Po upadku powstania Rosja, Prusy i Austria dokonały w 1795 roku trzeciego rozbioru Polski wymazując ją ostatecznie z mapy Europy.
Powstanie Kościuszkowskie miało ogromny wpływ na rozwój polskiej myśli politycznej.Próby Kościuszki wciągnięcia do walki mas ludowych i radykalizm jakobinów tworzyły tradycję nurtu lewicowego polskich ruchów wolnościowych, łączacych walkę o niepodległość z programem reform społecznych.
Dla uczczenia doniosłej 220 Rocznicy Powstania Kościuszkowskiego Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim im.Antoniego hr.Ostrowskiego przygotowało wystawę czasową poświęconą Naczelnikowi Insurekcji Tadeuszowi Kościuszce.Wystawa nosiła tytuł „Tadeusz Kościuszko bohater narodowy 1746-1817”.Przygotowana została przez Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.Ekspozycja miała charakter oświatowy.Na 28 planszach przedstawiono w formie kserokopii i fotokopii dokumenty oraz ikonografię związane z życiem i działalnością wojskową i polityczną bohatera dwóch narodów: polskiego i amerykańskiego.
Wystawa „Tadeusz Kościuszko bohater narodowy 1746-1817” eksponowana będzie w tomaszowskim Muzeum w okresie 6 marca-6 kwietnia 2014 roku.
Andrzej Kędzierski
