Opublikowano: 18 sierpnia 2011

„Sztuka ludowa regionu rawskiego” jest drugą po „Tkaninie dekoracyjnej i ceramice regionu łowickiego” (2008) wystawą poświęconą sztuce ludowej województwa łódzkiego, prezentowaną w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Została ona zorganizowana w oparciu o zbiory działu etnograficznego Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim in. Antoniego hr. Ostrowskiego, z których wybrano reprezentatywne dla tego terenu dziedziny  rzemiosła i sztuki ludowej. Na wystawie zobaczyć można: tkaninę dekoracyjną i ubraniową z charakterystycznym strojem odświętnym, rzeźbę, garncarstwo i wycinankę. Wszystkie obiekty pochodzą z XX wieku.

Tkanina użytkowa w Rawskiem (zarówno tradycyjna jak i ubraniowa)  reprezentuje tzw. „styl polski” czyli jest lniano-wełnianym pasiakiem o powtarzającym się charakterystycznym tle, początkowo czerwonym, potem cynobrowym, pąsowym i w końcu pomarańczowym, przedzielonym wiązkami wielobarwnych prążków różnej szerokości o kompozycji symetrycznej lub asymetrycznej. Z czasem w tkaninie wprowadzono dodatkowy element zdobniczy w postaci geometrycznych wzorów kostkowych tzw. „koziełki”,  wykonany specjalną techniką tkacką – tkaniem „przez deskę”, „kuloski”oraz wielonicielnicowe tkaniny „kilimy w koziełki”.

Ornament pasowy posiadają także chodniki zwane „szmaciakami” o lnianej osnowie i wątku z pakuł lub pociętych fragmentów tkanin oraz tkaniny parciane przeznaczone na fartuchy, derki i nakrycia, używane do lat 60. XX wieku.

Region rawski to nie tylko pasiaki ale również kraty, które dominowały w tkaninie dekoracyj-nej, służącej do przykrywania łóżek.

Szczególnie dekoracyjny wystrój nadaje tkaniną haft ludowy, który znalazł główne zastosowanie w stroju odświętnym. Charakterystyczny dla tych terenów jest kolorowy haft liczony (krzyżykowy i płaski) o motywach geometrycznych lub zgeometryzowanych formach roślinnych. Na wystawie pokazujemy strój kobiecy i męski z Rzeczycy i strój dziecięcy z Zakościela z lat 30. XX wieku oraz dwa stroje kobiece z lat  50. i 60. XX wieku.

Zupełnie wyjątkową pozycję w sztuce ludowej zajmuje rzeźba, zarówno ze względu na  wartość artystyczną dzieł jak i jej znaczenie w kulturze duchowej i tradycji polskiej wsi.

Na wystawie prezentujemy prace jedynego w Rawskiem ludowego rzeźbiarza – Mieczysława Żeglińskiego z Rylska Dużego. Wśród rzeźby sakralnej pokazujemy m.in. takie typy ikonograficzne jak: Pieta, św. Rodzina, Madonna z Dzieciątkiem, Adam i Ewa. W rzeźbie o tematyce świeckiej dominują typy ludzkie obrazujące życie codzienne wsi. Są to m.in.:  prząśniczka,  dziewczynka wypasająca owce, grajkowie. Większość tych rzeźb jest polichromowana.

Na szczególną uwagę w ludowej sztuce użytkowej zasługuje garncarstwo. Na wystawie można zobaczyć naczynia gliniane toczone, na ręcznym warsztacie garncarskim zwanym „kołem”, przez Edwarda Arkuszyńskiego i Jana Kaczmarka z ośrodka w Tomaszowie Mazowieckim, który funkcjonował do lat 80. XX wieku. Jan Kaczmarek tworzył dzbanki i dwojaki malowane i glazurowane (biały wzór na brązowym tle) o ornamentyce geometrycznej – poziome linie faliste z kropkami w ich zakolach oraz linie proste obiegające brzusiec – oraz roślinnej w układzie horyzontalnym. Edward Arkuszewski, natomiast, w zdobnictwie swoich dzbanków posłużył się rytem wykonanym z pojedynczych, pionowych kresek w kolorze zielonym na brązowym tle. Część dzbanków jest w różnych odmianach brązu, z podwójnymi liniami poziomymi umieszczonymi na brzuścu.

Ważną część wystawy z dziedziny plastyki ludowej stanowią wycinanki występujące na tym terenie do lat 80. XX wieku. Wycinanki o mniej lub bardziej rozbudowanej płaskiej kompozycji rytmicznej, skontrastowane są zwykle z barwą ściany. Wycinano je ręcznie nożycami do strzyżenia owiec z glansowanego papieru. Charakterystyczne dla regionu rawskiego „rózgi”, „kółka”, „kwadraty” i pasowe „laleczki” wykonało 11 twórców ludowych z Zakościela, Królowej Woli i Rzeczycy.

Wszystkie zaprezentowane eksponaty są świadectwem tradycyjnej sztuki ludowej regionu rawskiego, która odeszła wraz z twórcami uprawiającymi te niegdyś charakterystyczne dyscypliny i jedynie muzealne obiekty dają możliwość ich poznania i przypomnienia.

 mgr Wiesława Bogurat

Dyrektor Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim

Zobacz również

Zapraszamy na promocję książki „4 Pułk Artylerii Ciężkiej w latach 1921-1939”
Wraz z łódzkim Oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej zapraszamy na promocję monografii 4 Pułku Artylerii Ciężkiej, który stacjonował w Tomaszowie Mazowieckim w latach 1935-1939....
Więcej
XXXIV Kiermasz Wielkanocnych Palm i Pisanek
Dyrektor i pracownicy Muzeum w Tomaszowie Maz. im. A. hr. Ostrowskiego serdecznie zapraszają na XXXIV Kiermasz Wielkanocnych Palm i Pisanek, który odbędzie się...
Więcej

Partnerzy

Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Koło Filatelistyczne Kalejdoskop Kulturalny Reymont Moniuszko Park Rodego Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Filia w Piotrkowie Trybunalskim Tu honorujemy Kartę Dużej Rodziny

Kontakt

Muzeum w Tomaszowie Maz. im. Antoniego hr. Ostrowskiego

ul. POW 11/15
97-200 Tomaszów Mazowiecki

Godziny otwarcia

Pon. nieczynne dla zwiedzających
Wt. 10:00 – 15:45
Śr. 10:00 – 15:45
Czw. 10:00 – 15:45
Pt. 10:00 – 15:45
(od 1 kwietnia do 31 października w godz. 10:00 – 17:45)
Sob. 10:00 – 15:45
Niedz. 10:00 – 15:45

Biuro czynne od poniedziałku do piątku w godzinach: 8:00 – 16:00

Bilety

Bilet wstępu do Muzeum – normalny 10,00 zł/os.
Bilet wstępu do Muzeum – ulgowy 5,00 zł/os.
Bilet za warsztaty muzealne 10,00 zł/os.
Bilet za warsztaty muzealne dla Muzealnej Akademii Malucha 8,00 zł/os.
Bilet za lekcje muzealne 5,00 zł/os.
Bilet z Kartą Dużej Rodziny 3,00 zł/os.
Dzieci do lat 7 (zwiedzanie indywidualne) wstęp bezpłatny
We wtorek wstęp bezpłatny
Oprowadzanie z przewodnikiem 30,00 zł
Karta Tomaszowianina 5,00 zł/os.
Karta Tomaszowianina Rodzina 3+ – rodzice (opiekunowie) 5,00 zł/os., dzieci wstęp bezpłatny
Karta Młodego Tomaszowianina wstęp bezpłatny
Karta Tomaszowianina Seniora wstęp bezpłatny