W roku bieżącym przypada kolejna ważna rocznica w historii naszego miasta. 6 lipca b.r. minęła 180 rocznica nadania praw miejskich Tomaszowowi Mazowieckiemu.
Dzięki wysiłkom organizatorskim dziedzica Dóbr Ujezdzkich Antoniego hr. Ostrowskiego
w latach Królestwa Kongresowego Tomaszów przeżywał okres burzliwego rozwoju. W tym czasie niewielka osada wyrosła na jeden z największych ośrodków przemysłu włókienniczego na ziemiach polskich.
Ukoronowaniem wspaniałego rozwoju Tomaszowa było nadanie mu praw miejskich, co stało się także za sprawą niestrudzonego dziedzica Antoniego hr. Ostrowskiego, jednego z wybitnych polskich pionierów uprzemysłowienia kraju.
Tomaszów Mazowiecki był dla Antoniego hr. Ostrowskiego nie tylko miejscem śmiałych przedsięwzięć gospodarczych, ale także miejscem postępowych działań społecznych. Właśnie w Tomaszowie dziedzic Dóbr Ujezdzkich realizował projekty emancypacyjne wobec osiedlających się tutaj Żydów. Według Ostrowskiego przedstawiciele wszystkich narodów budujących w duchu tolerancji wielkość Tomaszowa, a więc Niemcy, Polacy i Żydzi, mieli być traktowani tak samo, mieli korzystać z identycznych praw.
W roku 2010 przypada także 180 rocznica wybuchu Powstania Listopadowego. Ten wspaniały zryw niepodległościowy miał wielkie szansę przywrócić Polsce utraconą suwerenność. Niestety tak się nie stało.
Rocznice nadania praw miejskich Tomaszowowi Mazowieckiemu oraz wybuchu Powstania Listopadowego łączy postać Antoniego hr. Ostrowskiego.
Gdy 29 listopada 1830 r. Polacy chwycili za broń, dziedzic Dóbr Ujezdzkich ani przez chwilę nie zawahał się i natychmiast włączył się w wir działań niepodległościowych pełniąc w ich toku jakże znaczącą rolę.
A. Ostrowski działalność polityczną rozpoczął jeszcze długo przed wybuchem powstania pełniąc funkcję senatora – kasztelana i uczestnicząc w pracach parlamentu Królestwa Kongresowego. Dał się poznać jako zdecydowany zwolennik przestrzegania norm konstytucyjnych.
Pracę na rzecz pełnej niepodległości Polski kontynuował na forum parlamentu powstańczego, pełniąc od 28 maja 1831 r. Godność senatora – wojewody.
Antoni hr. Ostrowski w randze generała brygady w okresie od 13 stycznia do 23 sierpnia 1831 r. Pełnił jednocześnie ważną funkcję dowódcy Warszawskiej Gwardii Narodowej strzegącej porządku w stolicy państwa walczącego o swoją niepodległość.
Należy przypomnieć, że młodszy brat Antoniego Władysław hr. Ostrowski w okresie Powstania Listopadowego pełnił zaszczytną funkcję marszałka połączonych Izb Sejmowych i dał się poznać jako gorący patriota.
Trzej najstarsi synowie Antoniego hr. Ostrowskiego – Krystyn Piotr, Tomasz Antoni oraz Stanisław Władysław po wybuchu powstania ochotniczo zaciągnęli się do szeregów Wojska Polskiego. Wszyscy dosłużyli się stopni oficerskich, a Krystyn Piotr otrzymał za wykazaną w walce z Rosjanami odwagę srebrny Krzyż Virtuti Militari.
Idąc śladem swojego dziedzica również zwykli mieszkańcy miasta prywatnego Tomaszowa Mazowieckiego niezwykle ofiarnie włączyli się w walkę niepodległościową z lat 1830 – 1831.
Z okazji 180 rocznicy nadania praw miejskich Tomaszowowi dział historyczny Muzeum zorganizował wystawę, która ma za zadanie przypomnieć zarówno wiekopomne gospodarcze, społeczne i polityczne dokonania Rodziny założycieli naszego grodu, jak też codzienny trud i ofiarność dla Ojczyzny zwykłych tomaszowian.
Mgr Andrzej Kędzierski
