Przyroda Nadpilicza zachwyciła i zachwyca niejednego. Przyrodnikiem, który przez całe życie pozostawał pod jej urokiem był pan Jerzy Sosnowski. Rozpoczął tworzenie działu przyrodniczego w 1952 roku. Wykonał wiele dioram, modeli, organizował wystawy współpracując z ośrodkami naukowymi. Prowadził badania naukowe z zakresu ornitologii, botaniki, briologii (nauka o mszakach) oraz lichenologii (nauka o porostach). W zbiorach Muzeum znajduje się miedzy innymi zielnik wykonany przez pana Sosnowskiego w latach 1954-1955. Stanowi cenne źródło wiedzy przyrodniczej. Niektóre gatunki roślin zawarte w zielniku, znajdują się obecnie pod ochroną ścisłą, częściową bądź wpisane są na „Polską czerwoną listę paprotników i roślin kwiatowych” (2016). Działem przyrodniczym opiekował się także pan Zygmunt Śliwiński, który zgromadził znaczną kolekcję entomologiczną, głównie motyle ze środkowego dorzecza Pilicy. Pan Śliwiński pozyskał zbiór jaj ptasich od znanego radomskiego ornitologa Leopolda Pomarnackiego. W roku 1989 do Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim przekazano część zbiorów z Oddziału Łowiecko-Przyrodniczego Muzeum Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim. Były to głównie dermoplasty prezentowane obecnie na wystawie stałej, bardzo cenny zbiór jaj ptasich gromadzonych przez pana Czesława Rosiewicza z Iłży w latach 1911-1977 oraz zbiór parostków sarny i wieńców jelenia. W dziale przyrodniczym zgromadzono także zbiory malakologiczne (muszle ślimaków) oraz paleontologiczne.
Magdalena Sepkowska
