Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” nadawany jest od 1965 r. Początkowo nosił nazwę Odznaki Honorowej Związku Harcerstwa Polskiego, dzisiejszą nazwę przyjęto w 1969 r. Obecnie ma trzy klasy – Złoty Krzyż ustanowiono w 1979 r., a Brązowy – w 2007 r. Jest to najwyższe wyróżnienie w Związku Harcerstwa Polskiego. Harcerzom prowadzącym działalność konspiracyjną w czasie okupacji niemieckiej, do odznaczenia nadawana była – w latach 1984–2002 – Rozeta z Mieczami, przypinana na wstążce.
Wymienione odznaczenie nadane zostało Janinie Krygier uchwałą Głównej Kwatery ZHP z 18 czerwca 1976 r., a Rozetę z Mieczami dodano uchwałą Głównej Kwatery ZHP z 20 sierpnia 1985 r. Do zbiorów Muzeum trafiło jako dar Komendy Hufca ZHP w Tomaszowie Mazowieckim w 1999 r. i wprowadzone zostało do inwentarza pod numerem MT/H/N/976/1-3. Prezentowane jest na wystawach czasowych poświęconych dziejom tomaszowskiego harcerstwa.
Janina Krygier (ur. 10 listopada 1903 w Tomaszowie Mazowieckim), córka Leona i Walerii z Hebdzyńskich, była jedną z najstarszych stażem tomaszowskich harcerek. Już w 1911 r., jako ośmiolatka przychodziła na tajne zbiórki skautingu, a od 1917 r. była członkinią ZHP (choć nauczycielka. W latach 1932-1939 była nauczycielką w tomaszowskiej Publicznej Szkole Powszechnej nr 10. W latach 1923-1936 była komendantką Hufca ZHP w Tomaszowie Mazowieckim. Do 1939 r. prowadziła 12 obozów Komendy Chorągwi Łódzkiej i Głównej Kwatery ZHP w Warszawie. Była oboźną Chorągwi Łódzkiej na Zlocie w Spale w 1935 r. 9.12.1939 wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej (ps. „Woynowska”). Aresztowana 13.12.1940 za działalność konspiracyjną, trafiła do więzienia w Tomaszowie Mazowieckim, a po tygodniu została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück (nr obozowy 4420). W drużynie „Mury” prowadziła zastęp „Cegieł”, uczyła małoletnie dziewczęta w zakresie szkoły powszechnej. Drużyna przetrwała wojnę, jak i przyjaźnie zadzierzgnięte wbrew brunatnej sile totalnego zła. Zbiórki odbywały się w różnych miastach, w tym także w Tomaszowie, choć za każdym razem ubywało druhen odchodzących na wieczną wartę…
Do kraju Janina Krygier powróciła 13 maja 1945 i natychmiast przystąpiła do pracy w zawodzie nauczycielskim. Od 1972 r. na emeryturze. Odznaczona m. in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Krzyżem Oświęcimskim, Krzyżem za Zasługi dla ZHP, Odznaką Grunwaldzką, Złotą Odznaką ZNP. Należała do Instruktorskiego Kręgu Seniora „Sum”, utworzonego w 1982 r. i popularyzującego historię tomaszowskiego harcerstwa (na czele „Suma” stał harcmistrz Antoni Woskowski).
Zmarła 7 maja 1989 r. w Kolnie w wyniku wypadku samochodowego. Miała siostrę bliźniaczkę Irenę (z męża Kiełbasińską, 1903-1995), również harcerkę, nauczycielkę i współwięźniarkę Ravensbrück (nr obozowy 4419). Aktywnie działali w harcerstwie też ich starsza siostra Maria (z męża Snopek, 1901-?) i szwagier Wiktor Snopek (1895-?), w latach 20. stojący na czele tomaszowskich hufców harcerek i harcerzy.
dr Daniel Warzocha
kustosz działu historyczno-numizmatycznego
ilustracje:
Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” z Rozetą z Mieczami
Janina Krygier (fotografia powojenna)
Legitymacja Krzyża „Za Zasługi dla ZHP” (1976)
Legitymacja Rozetą z Mieczami (1985)
Okładki legitymacji
Etui Krzyża „Za Zasługi dla ZHP”
