Zawieszki w kształcie koła szprychowego

Opublikowano: 1 sierpnia 2021

Zawieszki w kształcie koła szprychowego[1].

Ziemia kryje rozmaite rzeczy, a prawie pół wieku temu odsłoniła dla nas „skarb”. W takcie badań archeologicznych[2] przeprowadzonych na cmentarzysku w miejscowości Piaski[3], odkryto w pobliżu grobu nr 25[4] depozyt brązowych guzików i cynowych[5] zawieszek. Złożony w niewielkiej jamie, chronologicznie związany jest z epoką brązu.

Na obiekt miesiąca wybrano ażurowe ozdoby[6]: o „…kształcie koła szprychowego ze współśrodkowo zbiegającymi się do centralnego mniejszego okręgu..”[7], sześcioma promieniami (6 szt.), zawieszki z „krzyżem” wpisanym w okrąg (22 szt.)[8] oraz jeden zabytek o kształcie okrągłym z wnętrzem podzielonym na dwa pola. Te obiekty łączy nie tylko miejsce zdeponowania, ale również tworzywo, z jakiego zostały wykonane[9]. Metodą produkcyjną był odlew (w otwartych formach[10]) co zaobserwować można m.in. na krawędzi zabytków gdzie widoczny jest „guz” odlewniczy będący miejscem wlewu metalu do matryc. Znaleziska o takich kształtach znane są z różnych rejonów Polski[11] jak również Europy[12], a pozyskiwane zarówno z cmentarzyskach, osad czy właśnie tzw. „skarbów”. Naukowcy przypuszczają, że charakter tych przedmiotów jest zdobniczy. Większe (o średnicy 2,7 cm) egzemplarze z Sulejowa mają gramaturę ok. 5-6 gram, natomiast mniejsze (o średnicy 1,9 cm) ok. 2-3 gram.

Więcej o odkryciu w Sulejowie Piaskach przeczytacie Państwo w artykule M. Gąsiora Cmentarzysko ciałopalne kultury wschodniopomorskiej na st. 1 w Piaskach koło Sulejowa, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna nr 23, 1976 [dostępnym w muzealnej bibliotece].

[MTA]

[1] Termin „zawieszki w kształcie koła szprychowego” w polskiej literaturze przedmiotu jest prawdopodobnie tłumaczeniem nazwy artefaktów odkrywanych na terenach niemieckojęzycznych; znanych jako der Radanhӓnger (radförmigerAnhӓnger) patrz: B. Kowalewska, Słownik terminologii prehistorycznej: niemiecko-polski, polsko-niemiecki, Wiedeń 2004, s. 726.

[2] Odkrycia dokonano w 1974 roku.

[3] Obecnie jest to teren należący do miasta Sulejów.

[4] Według karty naukowej i artykułu M. Gąsiora, Cmentarzysko ciałopalne kultury wschodnio-pomorskiej na st. 1 w Piaskach koło Sulejowa jest to grób nr 25, wg dokumentacji polowej i fotografii jest to grób nr 26.

[5] Wg karty naukowej zawieszki wykonano z cyny, wg artykułu M. Gąsiora, Cmentarzysko… metalem jest ołów.

[6] O numerze katalogowym 701.

[7] I. Marchelak, L. Ziąbka, Skarb z epoki brązu z Bolesławca, pow. wieruszowski, Folia Praehistorica Posnaniensia, t. XXI, 2016, s. 269.

[8] W karcie naukowej informacja o 22 egzemplarzach (stan faktycznie tą ilość potwierdza) natomiast na zdjęciu archiwalnym widać 21 egz.

[9] Dla ustalenia składu pierwiastkowego w przedmiotach należałoby wykonać badania metaloznawcze (makroskopowo są wykonane z podobnego metalu).

[10] M. Gąsior, Sprawozdanie z prac wykopaliskowych prowadzonych w okresie od 15 VII do 3 VIII 74 r. na stanowiskach Piaski 1 i 4 pow. Opoczno [w:] archiwum Ewidencji badań archeologicznych Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim im. Antoniego hr. Ostrowskiego nr 9 [MT/Eba/9] s. 5.

[11] I. Marchelak, L. Ziąbka …[tam starsza literatura].

[12] J. w.

Zobacz również

Kartka pocztowa z Auschwitz – tłumaczenie
Publikujemy treść kartki pocztowej wysłanej 27 października 1943 r. z niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau przez 19-letnią tomaszowiankę Irenę Kańską. „Moja...
Więcej
Cześć i chwała Bohaterom! Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej
14 lutego 2025 r. po raz pierwszy obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej. Nowe święto państwowe zostało uchwalone 9...
Więcej

Partnerzy

Kontakt

Muzeum w Tomaszowie Maz. im. Antoniego hr. Ostrowskiego

ul. POW 11/15
97-200 Tomaszów Mazowiecki

Godziny otwarcia

Pon. nieczynne dla zwiedzających
Wt. 9:00 – 16:00
Śr. 9:00 – 16:00
Czw. 9:00 – 16:00
Pt. 9:00 – 16:00
Sob. 10:00 – 16:00
Niedz. 10:00 – 16:00

Biuro czynne od poniedziałku do piątku w godzinach: 8:00 – 16:00

Bilety

Bilet wstępu do Muzeum – normalny 10,00 zł/os.
Bilet wstępu do Muzeum – ulgowy 5,00 zł/os.
Bilet za warsztaty muzealne 10,00 zł/os.
Bilet za warsztaty muzealne dla Muzealnej Akademii Malucha 8,00 zł/os.
Bilet za lekcje muzealne 5,00 zł/os.
Bilet z Kartą Dużej Rodziny 3,00 zł/os.
Dzieci do lat 7 (zwiedzanie indywidualne) wstęp bezpłatny
We wtorek wstęp bezpłatny
Oprowadzanie z przewodnikiem 30,00 zł
Karta Tomaszowianina 5,00 zł/os.
Karta Tomaszowianina Rodzina 3+ – rodzice (opiekunowie) 5,00 zł/os., dzieci wstęp bezpłatny
Karta Młodego Tomaszowianina wstęp bezpłatny
Karta Tomaszowianina Seniora wstęp bezpłatny