W piątek 7 czerwca br. w ramach „Spotkań z historią i nie tylko…” gościliśmy Panią Prof. dr hab. Elżbietę Z. Wichrowską z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Pani Profesor zajmuje się diarystyką przełomu XVIII i XIX wieku, teorią oraz praktyką edytorstwa i tekstologii, historią literatury i kultury polskiej XVIII i pierwszej połowy XIX wieku; literaturą wolnomularstwa w Polsce, dziejami Wielkiej Emigracji. Jest redaktorem dzienników Antoniego hr. Ostrowskiego. Opublikowała dwa tomy dzienników: Ten biedny Mickiewicz. Zapiski z początków towiańszczyzny (Gdańsk 2006) oraz Życie najlepszej żony opisane przez czułego jej małżonka dla kochanych dzieci i Dziennik moich uczuciów, czyli elegia serca, zamieszczone w tomie Twoja śmierć. Początki dziennika intymnego w Polsce na przełomie XVIII i XIX wieku (Warszawa 2012). Badania prof. Wichrowskiej mają nieocenione znaczenie dla wiedzy o piśmiennictwie wymienionej epoki. Wprowadzenie do obiegu naukowego pism Antoniego hr. Ostrowskiego pozwoliło udowodnić, że o pamiętniku intymnym, osobistym, nieskupionym na sprawach zewnętrznych (zwłaszcza politycznych) możemy mówić w odniesieniu do czasów o sto lat wcześniejszych niż dotąd uważano. Literatura polska nie odbiegała zatem od standardów zachodnioeuropejskich.
Na tych właśnie pamiętnikach intymnych skupiła się prof. Elżbieta Wichrowska w swym wykładzie. Antoni hr. Ostrowski napisał je po śmierci swej ukochanej żony Józefy z Morskich – dla której polecił wybudować pałac w Tomaszowie. Pamiętniki stały się ratunkiem dla małżonka zrozpaczonego po jej stracie. Pragnął, aby pamięć o niej przetrwała, szczególnie w sercach ich dzieci. Najmłodszy syn – Stanisław – w chwili śmierci matki miał zaledwie pół roku i nie mógł jej pamiętać osobiście. Dla samego Antoniego, wielokrotnie odczuwającego potrzebę przelewania swych myśli na papier (przeważająca część jego spuścizny wciąż pozostaje w rękopisach), pisanie miało w tym przypadku charakter autoterapeutyczny, będąc jednocześnie kontynuacją korespondencji, którą prowadził z ukochaną żoną.
Spotkanie było wielkim przeżyciem dla miłośników historii, którzy mogli dowiedzieć się, że Antoni hr. Ostrowski – trzeźwo myślący polityk o nowoczesnych poglądach na sprawy gospodarcze, był zarazem wrażliwym, emocjonalnym człowiekiem, czułym mężem i ojcem. Prof. E. Wichrowska, która pierwszy raz odwiedziła Tomaszów Mazowiecki, z wzruszeniem i zainteresowaniem obejrzała miejsca tak istotne dla jej działalności naukowej.
Magdalena Sepkowska, dr Daniel Warzocha
