Dział historyczno-numizmatyczny istnieje od lat 60. XX w. W 1969 r. otwarto pierwszą stałą wystawę historyczną obrazującą dzieje Tomaszowa Mazowieckiego.
Najcenniejsze eksponaty zgromadzone w zbiorach działu to archiwalia związane z działalnością Antoniego hr. Ostrowskiego. Wśród nich należy wymienić kontrakty wieczysto-dzierżawne zawieranych pomiędzy osadnikami przybywającymi do Tomaszowa, a dziedzicem osady Antonim hr. Ostrowskim. Kontrakty sporządzano w języku ojczystym osadników, istniały więc dwie wersje językowe – polska i niemiecka (znaczna część osadników pochodziła z Prus, Saksonii i innych krajów niemieckich). Kolejne niezwykle ciekawe dokumenty związane z Antonim hr. Ostrowskim to podpisany przez niego projekt aktu erekcyjnego dla przyszłego miasta Tomaszowa Mazowieckiego z 27 maja 1830 r. oraz odpis aktu nadania praw miejskich dla Tomaszowa Mazowieckiego sporządzony dnia 19 lipca 1830 r.
Do cennych obiektów należą również: miedzioryt z podobizną Tomasza hr. Ostrowskiego, litografie przedstawiające Antoniego hr. Ostrowskiego, jego brata Władysława hr. Ostrowskiego oraz innych osób znaczących w życiu politycznym Królestwa Polskiego, powstania listopadowego i Wielkiej Emigracji. W zbiorach znajdują się także liczne dokumenty i fotografie dotyczące innych członków rodu hrabiów Ostrowskich.
Dzieje miasta i życie jego mieszkańców w XIX i XX wieku obrazują liczne fotografie i dokumenty (w tym dowody osobiste, paszporty, legitymacje itp.), afisze, plakaty i ulotki. Ciekawostką są popularne zwłaszcza w pierwszej połowie XX wieku znaczki kwestarskie.
Na uwagę zasługują sztandary szkół, instytucji i organizacji społecznych i politycznych działających w Tomaszowie od dwudziestolecia międzywojennego do końca XX wieku. Najcenniejszy z nich jest ufundowany w 1928 r. sztandar Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego działającego w Tomaszowie w latach 1919-1932. Zaginął w czasie II wojny światowej, zapewne zrabowany przez okupanta. Odnaleziony w 1991 r. w Heeresgeschichtliches Museum w Wiedniu, powrócił do tomaszowskiego Muzeum dopiero w 1995 r.
Wiele interesujących obiektów związanych jest z dziejami tomaszowskiego przemysłu, będącego podstawowym czynnikiem miastotwórczym. Najliczniej reprezentowana jest największy przez wiele lat zakład pracy w Tomaszowie (a nawet w województwie łódzkim) – Tomaszowska Fabryka Sztucznego Jedwabiu (po II wojnie światowej znana jako Tomaszowskie Zakłady Włókien Sztucznych i Zakłady Włókien Chemicznych „Chemitex-Wistom”). Są to fotografie pracowników, budynków fabrycznych i ich wnętrz, dokumenty (w tym korespondencja z I połowy XX wieku), a także próbki tkanin (najstarsze – z fabryki dywanów Rolanda, później Müllera – pochodzą z XIX wieku) i włókien sztucznych wytwarzanych w Tomaszowie.
Kilkaset eksponatów liczy zbiór militariów. Obejmuje broń palną i białą z XIX i XX wieku, mundury, hełmy, elementy wyposażenia wojskowego. Bez wątpienia najcenniejsze to te przekazane przez tomaszowskich weteranów i ich rodziny. W zbiorach znajdują się militaria pochodzenia polskiego, brytyjskiego i radzieckiego używane przez żołnierzy polskich walczących na różnych frontach II wojny światowej. Świadectwem tragicznych losów Polaków są pasiaki, naszywki oraz korespondencja z hitlerowskich obozów koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau, Ravensbrück, Sachsenhausen i Dachau, a także pamiątki po dr. Witoldzie Szyszkowskim (ordynatorze oddziału wewnętrznego i zakaźnego w Szpitalu Miejskim, prezesie Oddziału PCK i lekarzu naczelnym Ubezpieczalni Społecznej), zamordowanym przez NKWD w Katyniu w 1940 r.
W 1996 r. dział historyczny wzbogacił się o niezwykły obiekt: niemiecki transporter opancerzony typu Sdkfz 251 D (o imieniu własnym „Rosi”, nadanym przez załogę), wydobyty z Pilicy 26 lipca tegoż roku. Po gruntownej naprawie i konserwacji w zakładach Centrum – Głowno pojazd został doprowadzony do stanu sprawności technicznej (przy zachowaniu niemal wszystkich oryginalnych elementów). Transporter eksponowany jest w budynku postajennym. Znajdują się tam również plansze pokazujące wydobycie pojazdu i znalezione w nim obiekty, które również znajdują się w zbiorach działu historycznego. Są wśród nich zarówno militaria, jak przedmioty codziennego użytku, w większości wyprodukowane w Niemczech na początku lat 40. XX w.

dr Daniel Warzocha


 

Partnerzy

Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Koło Filatelistyczne Kalejdoskop Kulturalny Reymont Moniuszko Park Rodego Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Filia w Piotrkowie Trybunalskim Tu honorujemy Kartę Dużej Rodziny

Kontakt

Muzeum w Tomaszowie Maz. im. Antoniego hr. Ostrowskiego

ul. POW 11/15
97-200 Tomaszów Mazowiecki

Godziny otwarcia

Pon. nieczynne dla zwiedzających
Wt. 10:00 – 15:45
Śr. 10:00 – 15:45
Czw. 10:00 – 15:45
Pt. 10:00 – 15:45
(od 1 kwietnia do 31 października w godz. 10:00 – 17:45)
Sob. 10:00 – 15:45
Niedz. 10:00 – 15:45

Biuro czynne od poniedziałku do piątku w godzinach: 8:00 – 16:00

Bilety

Bilet wstępu do Muzeum – normalny 10,00 zł/os.
Bilet wstępu do Muzeum – ulgowy 5,00 zł/os.
Bilet za warsztaty muzealne 8,00 zł/os.
Bilet za lekcje muzealne 4,00 zł/os.
Bilet z Kartą Dużej Rodziny 3,00 zł/os.
Dzieci do lat 7 (zwiedzanie indywidualne) wstęp bezpłatny
We wtorek wstęp bezpłatny
Oprowadzanie z przewodnikiem 30,00 zł
Karta Tomaszowianina 5,00 zł/os.
Karta Tomaszowianina Rodzina 3+ – rodzice (opiekunowie) 5,00 zł/os., dzieci wstęp bezpłatny
Karta Młodego Tomaszowianina wstęp bezpłatny
Karta Tomaszowianina Seniora wstęp bezpłatny